کارگزار گمرک کیست؟
به شخصی حقیقی یا حقوقی که امور گمرکی مربوط به ترخیص کالا را به نمایندگی از وارد کنندگان، صادرکنندگان یا صاحبان کالا انجام می‌دهد، کارگزار گمرک گفته می‌شود. کارگزار گمرکی از گمرک جمهوری اسلامی ایران، مجوز رسمی دریافت کرده است و دانش تخصصی در زمینه قوانین گمرکی را دارد. به همین دلیل، پروسه ترخیص کالا از گمرک با کمک او، آسان تر و سریع‌تر طی می‌شود. این شخص به تنظیم اظهارنامه گمرکی، طبقه‌بندی تعرفه‌ای کالاها، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و پیگیری مجوزهای لازم می‌پردازد و در رویه‌های ارزیابی و کنترل کالا حضور دارد.
از آنجایی که هرگونه اشتباه در پروسه ترخیص، موجب جریمه و توقیف کالا خواهد شد، بنابراین بهتر است یک کارگزار گمرک حرفه‌ای و با تجربه در همه مراحل حضور داشته باشد. به زبان ساده‌تر، کارگزار گمرک مانند یک تسهیلگر و راهنما در این پروسه عمل می‌کند که با سازوکارهای قانونی گمرک آشنا است و زبان تجارت را نیز می‌داند. در صورتی که ترخیص‌کار یا حق‌العمل‌کار مرتکب قاچاق کالا شود، علاوه بر لغو پروانه کارگزاری گمرک، تحت پیگرد قانونی و مشمول مجازات‌های مربوط به قاچاق نیز قرار می‌گیرد.
وظایف کارگزار گمرک
وظایف کارگزار گمرک به عنوان نماینده رسمی و قانونی صاحب کالا در گمرک، بسیار گسترده و تخصصی است. تسهیل، تسریع و قانونمند کردن فرایند ترخیص کالا، اصلی‌ترین هدف این فرد است. در ادامه، وظایف کارگزار گمرک را بررسی می‌کنیم:
1 – پیگیری اعتراضات و حل اختلافات گمرکی
در برخی موارد، ممکن است صاحب کالا نسبت به ارزیابی گمرک اعتراض داشته باشد. کارگزار گمـرک می‌تواند پیگیری‌های لازم را انجام داده و در جلسات کارشناسی برای دفاع از حقوق مشتری حضور یابد. همچنین می‌تواند درخواست تجدیدنظر در ارزیابی‌های گمرکی ارائه دهد.
2 – محاسبه هزینه‌های گمرکی و پرداخت عوارض
کارگزار گمرک باید هزینه‌های گمرکی ازجمله حقوق ورودی، مالیات ارزش افزوده، عوارض و سایر هزینه‌ها را محاسبه و به صاحب کالا اعلام کند. او همچنین می‌تواند استراتژی‌هایی برای کاهش هزینه‌ها ارائه دهد، به‌عنوان‌مثال، از معافیت‌های گمرکی یا تعرفه‌های ترجیحی بهره ببرد.
3 – گرفتن مجوزهای لازم
ترخیص کالا نیازمند اخذ مجوز از سازمان‌هایی مانند سازمان غذا و دارو، استاندارد، قرنطینه و سایر نهادهای ذی‌ربط است. کارگزار گمـرک مسئولیت اخذ این مجوزها و هماهنگی با این سازمان‌ها را بر عهده دارد و باید مراحل قانونی و زمان‌بندی‌های مرتبط را رعایت کند.
4 – مدیریت اسناد و مدارک
برای ترخیص کالا، اسناد متعددی مانند فاکتور خرید، گواهی مبدأ، بارنامه، بیمه‌نامه و سایر مدارک باید به گمرک ارائه شود. کارگزار گمرک مسئول جمع‌آوری، بررسی و ارسال این اسناد است. او باید اطمینان حاصل کند که تمامی اسناد مورد نیاز تکمیل و مطابق با قوانین گمرکی است تا از تأخیر و ضررهای احتمالی در ترخیص کالا جلوگیری شود.
5 – ثبت و پیگیری اظهارنامه گمرکی
یکی از مراحل اصلی ترخیص کالا، ثبت اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL است. کارگزار گمـرک وظیفه دارد اظهارنامه را بادقت ثبت کرده و پیگیری‌های لازم را برای تأیید و تکمیل فرآیند انجام دهد. او همچنین باید دقت کند که اظهارنامه بدون خطا و کاملاً شبیه به اسناد تجاری تکمیل شود تا از مشکلات احتمالی جلوگیری گردد.
6 – مشاوره گمرکی و حقوقی
کارگزار گمرک می‌تواند به صاحبان کالا درباره قوانین و مقررات گمرکی مشاوره دهد. این مشاوره شامل آگاهی از تعرفه‌های گمرکی، مقررات واردات و صادرات، معافیت‌های گمرکی و روش‌های بهینه برای کاهش هزینه‌های ترخیص است. همچنین، در صورت بروز مشکلات قانونی، کارگزار گمرک می‌تواند به‌عنوان نماینده قانونی صاحب کالا، از حقوق او دفاع کند.
7 – انجام تشریفات گمرکی
یکی از اصلی‌ترین وظایف کارگزار گمـرک، انجام تشریفات گمرکی برای ترخیص کالا است. این تشریفات شامل ثبت اظهارنامه، ارائه مدارک لازم، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و هماهنگی با مقامات گمرکی است. کارگزار باید از جدیدترین تغییرات قوانین و مقررات گمرکی مطلع باشد تا مراحل ترخیص کالا بدون مشکل انجام شود.
8 – پیگیری امور بانکی و ارزی
برای ترخیص بعضی از کالاها از ارزهای رسمی مثل ارز دولت یا نیمایی استفاده می‌شود. در این صورت، کارگزار باید تعامل‌هایی را با بانک عامل سامانه‌های ارزی و گمرکی داشته باشد تا ثبت سفارش واردات کالا به صورت کامل انجام شود.
شرایط دریافت مجوز کارگزاری گمرک
1 – تابعیت ایران
2 – حداقل سن مشخص (معمولاً 25 سال تمام)
3 – داشتن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی (لیسانس) در رشته‌های مرتبط یا غیرمرتبط (بسته به آگهی آزمون)
4 – نداشتن سوء پیشینه کیفری موثر
5 – عدم اعتیاد به مواد مخدر
6 – داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم برای آقایان
7 – عدم اشتغال در دستگاه‌های دولتی
تفاوت کارگزار گمرک با حق‌العمل‌کار گمرکی
کارگزار گمرک نماینده صاحب کالا است و صرفاً امور گمرکی را انجام می‌دهد.
حق‌العمل‌کار گمرکی علاوه بر انجام تشریفات گمرکی، می‌تواند کالا را به نام خود ترخیص کرده و بفروشد.
حقوق کارگزار گمرک
حقوق و درآمد کارگزاران گمرک در ایران به چند عامل مختلف وابسته است. تازه کاران معمولاً درامد کمتری دارند، در حالی که کارگزاران با تجربه بالا معمولاً درآمد بیشتری دارند. نحوه استخدام در شرکت ها نیز بر حقوق دریافتی تاثیرگذار است؛ کار در شرکت خصوصی ممکن است درآمد بیشتری نسبت به سازمان های دولتی داشته باشد. وضعیت اقتصادی و شرایط بازار کار نیز نقش دارند. در مجموع، کارگزاران گمرک به دلیل دارای مهارت و دانش های خاص در زمینه گمرک و ترخیص کالا ها، درآمد مناسبی دارند و این شغل به عنوان یکی از پردرآمدترین حوزه های تجارت شناخته می‌شود.
سخن پایانی
کارگزار گمرک یکی از ارکان اصلی در فرآیند واردات و صادرات است. این افراد با دانش و تجربه خود به تسهیل و تسریع فرآیندهای گمرکی کمک می‌کنند. استفاده از خدمات یک کارگزار گمـرک حرفه‌ای می‌تواند برای صاحبان کالا مزایای زیادی داشته باشد و از مشکلات احتمالی در گمرک جلوگیری کند؛ بنابراین، انتخاب یک کارگزار گمـرک باتجربه و مطلع از قوانین، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در موفقیت تجارت بین المللی شما داشته باشد.